تهدید نرم

پرسش: تهدید نرم که این روزها در ادبیات فرهنگی و سیاسی زیاد بکار برده می شود به چه معنا و مفهومی است و از چه ویژگیها و شاخص هایی برخوردار است؟

پاسخ: تهدید نرم مجموعه اقداماتی است که باعث دگرگونی هویت فرهنگی و الگوهای رفتاری مورد قبول یک نظام سیاسی شود. «تهدید نرم» نوعی سلطه در ابعاد سه گانه حکومت، اقتصاد و فرهنگ است، که از طریق استحاله الگوهای رفتاری در این حوزه ها، ایجاد شده و نمادها و الگوهای نظام سلطه جایگزین آنها می گردد. با این نگرش، تمامی تحولاتی که موجب شود تا اهداف و ارزش های حیاتی یک نظام سیاسی به خطر افتد، یا باعث ایجاد تغییر ودگرگونی اساسی در عوامل تعیین کننده هویت ملی و دینی یک کشور شود «تهدید نرم» به شمار می آید.

در تهدید نرم، بدون منازعه و لشکرکشی فیزیکی، کشور مهاجم اراده خود را بر یک ملت تحمیل وآن را در ابعاد گوناگون با روش های نرم افزاری اجرا می کند.
تغییرات حاصل از تهدید نرم، درونی، آرام، ذهنی و تدریجی است. این تهدید همراه با آرامش و خالی از روش های فیزیکی و با استفاده از ابزارهای تبلیغات، رسانه، احزاب، تشکل های صنعتی و قشری و شیوه القا و اقناع انجام می پذیرد. در حال حاضر مفهوم جهانی سازی فرهنگ مترادف با مفهوم تهدید نرم تلقی می شود. تهدید نرم پیچیده و محصول پردازش ذهنی نخبگان و اندازه گیری آن مشکل است. در تهدید نرم از روش القاء و اقناع سازی بهره گیری می شود.
هدف تهدید نرم
عمده ترین هدف در تهدید نرم، تاثیرگذاری بر انتخاب ها و کنترل فرایند تصمیم گیری و شیوه اطلاع رسانی و تغییر در نظام ارزش ها است که منجر به استیلای سیاسی، فرهنگی و اقتصادی آنها می شود. بدین ترتیب «مهاجم فرهنگی» سعی می کند با استفاده از برتری اقتصادی، سیاسی، نظامی، اجتماعی و فن آوری، به مبانی اندیشه و رفتار یک ملت هجوم آورد و با تغییر الگوهای رفتاری حریف و تضعیف، تحریف و احیاناً نفی و طرد آنها، زمینه حاکمیت اندیشه، ارزش ها و رفتارهای مطلوب خویش را فراهم آورد.
عرصه های تهدید نرم
عرصه های «تهدید نرم» عرصه فرهنگی، سیاسی واجتماعی است. تهدیدهای فرهنگی که از آن به عنوان تهاجم فرهنگی و یا تهدید نرم یاد می شود، به دنبال ایجاد انواع بحران های فرهنگی- سیاسی در جامعه برای دستیابی به اهداف و اغراض سیاسی است. هدف اصلی از این نوع تهدید، حذف باورمندی جامعه، سلب اراده و روحیه مقاومت و در مجموع استحاله فرهنگی و سیاسی است. در این نوع تهدید تلاش می شود، ملتی دارای آرمان به ملت بی آرمان تبدیل شود و آن هم به دست خود، الگوهای رفتاری خود را در عرصه های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی به چالش کشاند، امروزه تهدید نرم، موثرترین کارآمدترین و کم هزینه ترین و در عین حال خطرناکترین و پیچیده ترین نوع تهدید علیه امنیت ملی یک کشور است، چون می توان با کمترین هزینه با حذف لشکرکشی و از بین بردن مقاومت های فیزیکی به هدف رسید، زیرا با عواطف، احساسات، فکر و اندیشه و باور و ارزش ها و آرمان های یک ملت و نظام سیاسی ارتباط دارد. ابعاد این جنگ و تهدید، گسترده تر و مخرب تر است، زیرا دین، فکر و آرمان ملت ها را آماج تهاجم خود قرار می دهد.
تهدید نرم به روحیه و روان یک ملت، به عنوان یکی از عوامل قدرت ملی خدشه وارد می کند، عزم و اراده ملت را از بین می برد، مقاومت و دفاع از آرمان و سیاست های نظام را تضعیف می کند. فروپاشی روانی یک ملت می تواند، مقدمه ای برای فروپاشی سیاسی- امنیتی و ساختاری آن باشد. جوزف نای قدرت نرم را شیوه غیرمستقیم رسیدن به نتایج مطلوب، بدون تهدید یا پاداش ملموس می داند. بر این پایه یک کشور می تواند به مقاصد مورد نظر خود در سیاست جهانی نایل آید، چون کشورهای دیگر، ارزش های آن را می پذیرند، از آن تبعیت می کنند، تحت تاثیر پیشرفت و آزاد اندیشی آن قرار می گیرند. بنابراین قدرت نرم، توانایی کسب آنچه می خواهید از طریق جذب کردن نه از طریق اجبار و یا پاداش باشد. این شیوه غیرمستقیم رسیدن به نتایج مطلوب چهره دوم قدرت است. به تعبیر دیگر، قدرت نرم به برنامه هایی گفته می شود که هدف آنها اطلاع رسانی یا نفوذ در افکار عمومی سایر کشورها است. ابزارهای عمده در این رابطه عبارتند از: رسانه های مکتوب. فیلم های سینمایی و تلویزیونی و مبادلات فرهنگی.
نمونه های فراوانی از کاربرد تهدید نرم در صفحات تاریخ وجود دارد. در حال حاضر، همه کشورها به نوعی دیگر در معرض این نوع تهدید هستند. قدرت های استکباری، امکانات و نیروی انسانی و ابزارهای پیشرفته و پیچیده و مراکز علمی و پژوهشی خود را به صورت گسترده دراختیار این جنگ قرار داده اند. با ظهور وسایل ارتباط جمعی و رسانه های متنوع نوین، ابعاد تهدید نرم، گسترده تر و پیچیده تر شده است. در حال حاضر کشورهای اسلامی به شکل اعم و جمهوری اسلامی ایران به نحو خاص آماج حملات و تهاجمات دشمنان اسلام با روش تهدید نرم هستند. در این راستا هوشیاری و بیداری ملتها به ویژه زمامداران و رهبران سیاسی و فرهنگی آنها نقش کلیدی و اساسی در جهت مقابله با این تهدید خطرناک و حفظ هویت و آرمان های خود دارد.

منبع: tahdidatenarm.blogsky.com